اصول آجر نما و سنگ کاری نما
آجر و سنگ کاری در نما:
سنگ کار در نما سازی ساختمان دقت زیادی در نوع سنگ در سنگ کاری و نوع آجر در آجر نما دارد. بطور کلی آجر را از نظرهای مختلف می توان از لحاظ رنگ و ابعاد و یا جنس و غیره طبقه بندی نمود.
طبقه بندی آجر از لحاظ جنس
در صنعت ساختمان سازی ایران (سنگ کاری و آجر نما) آجر بطور کلی به دو دسته تقسیم می شود:
- آجر فشاری : که ابعاد آن ۵ x 20 x20 و یا ۵/۵ x11x 22 سانتیمتر می باشد. از این نوع آجر برای کلیه کارهای ساختمانی مانند گری چینی – طاق ضربی – دیوارهای حمال – تیغه چینی و غیره استفاده می شود.
- آجرهای ماشینی : آجر ماشینی و یا آجر سوراخ دار که روی سطح بزرگتر آن ۸ یا ۱۰ سوراخ به قطره ۵/۱ تا ۲ سانتیمتر موجود است و در بازار مصالح ایران به آجر ۸ یا ۱۰ سوراخه ماشینی معروف می باشد. که جنس این آجر نسبت به آجرهای فشاری بسیار ترد شکننده و خاصیت مکندگی آن نسبت به این آجر فشاری کمتر است . از این نوع آجر جهت آجر چینی نما استفاده می شود. ابعاد آن ۵/۵x 11x 22 سانتیمتر می باشد . ابعاد این نوع آجر نسبتاً گونیا بوده و دارای سطوح صافتر و با پستی و بلندی کمتری نسبت به آجر فشاری می باشد. وزن آجر ماشینی نسبت به آجر فشاری کمتر بوده ولی بعد از اجراء با مصالح سیمانی هم وزن آجر فشاری می باشد.
به موجب استاندارد شماره ۷۶ موسسه استاندارد و تحقیقتت صنعتی ایران آجر سوراخدار به آجری گفته می شود که در سطح بزرگتر آن سوراخهایی وجود داشته باشد و این سوراخها نباید تمام ضخامت آجر را طی نمایید. به موجب همین استاندارد سطح مقطع مجموع سوراخها آن نباید بیشتر از ۲۵ درصد سطح بزرگتر آجر باشد. فاصله سوراخها لبه آجر و همچنین فاصله سوراخها از همدیگر در هر بعد آجر نباید کمتر از ۳۰ درصد طول همان بعد باشد.
سنگ کاری نماسازی با آجر گری
با استفاده از آجرهای فشاری در نما همانطور که چیده می شود و هیچگونه در ابعاد آنها بوسیله تراش و تیشه حاصل نشده باشد در نمای دیوارها از آنها استفاده می شود و دیوارها باید کاملاً قائم و شاقولی اجر گردند و میزان انحراف در وضعیت قائم باید از دستورالعمل آیین نامه نشریه شماره ۵۵ پیروی نماید. آجرها از نظر ابعاد که در دیوارسازی گری بکار می رود ۵×۱۰ x20 و یا ۵/۵x11x22 می باشد. به طوری که هر بعد آن دو برابر بعد دیگر است و این بدان علت است که در موقع چیدن دیوار آجرها را کله راسته می چینند و بدین طریق به راحتی می توان بندها را از همدیگر برگردانند طوری بچینند که بندهای آجر مقابل یکدیگر نباشد.
انواع آجر از لحاظ رنگ در خدمات سنگ کاری و آجر نما
در نماسازی با آجر رنگ آجر مطرح می باشد آجرهایی که برای نما چینی بکار می روند به رنگهای زرد کم رنگ که به آن آجر سفید می گویند و زرد پررنگ که به آنها آجر بهی می گویند و همچنین آجر قرمز رنگ روشن و یا قرمز رنگ سیر در بازار موجود است.
در حدود سالهای ۱۳۲۰ تا ۱۳۴۰ نیز یک نوع آجر ابلق به رنگهای قرمز و زرد بنام آجر بهمنی در بازار ایران رایج بود که بوسیله کوره آجرپزی به همین نام تهیه می گردد. ضخامت آجرهایی که در نما، کار می شوند ممکن است ۳ تا ۴ یا ۵ سانتیمتر باشد ولی دو بعد دیگر این آجرها هم مانند سایر آجرهای فشاری یا ماشینی ۱۰×۲۰ می باشد. علت رنگی شدن این آجرها یکی مربوط به طریقه چیدن آجر در کوره و نحوه آتش دادن به آن و کنترل سطوحی که با آتش در تماس مستقیم می باشد است و دیگر مربوط به اکسید فلزاتی است که در مواد اولیه آجر موجود می باشد. مانند اکسیدهای مختلف آهن و غیره. بنابر دلایل فوق برای تهیه مصالح اولیه و خشت زنی و خشت خشک کنی آجرهای رنگی که در نما مصرف می شود دقت بیشتری بعمل می آوردند.
بجز اندازه های فوق آجر در قدیم اندازه های دیگر نیز برای آجر وجود داشت. مانند آجرهایی به ابعاد ۵x20x 20 و یا ۴x20x20 که بنام آجر ختایی و یا ۵x 20x 20 بنام آجر نظامی و یا آجر قزاقی معروف بود و بیشتر این نوع آجرها برای فرش کف حیاط و کف ایوان و غیره بکار می رفت.
به طور کلی در خدمات سنگ کاری ساختمان و آجر نما سنگ کار باید دقت فراوانی در انتخاب باکیفیت ترین نوع سنگ و آجر داشته باشد.
